۱۰ حقیقت جذاب درباره زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی که شاید نشنیده اید

زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی جذاب به نظر می‌رسد اما شرایطی دارد که کار را برای فضانوردان سخت می‌کند اما شور زندگی در ISS چگونه است؟

ایستگاه فضایی بین المللی به عنوان شگفتانه فناوری و شاهکار مهندسی در سراسر دنیا شناخته می‌شود. همه چیز از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد. در این دهه ناسا با همکاری چندین کشور و آژانس‌های فضایی مختلف در سراسر جهان اقدام به ساخت این سازه غول پیکر کرد تا پیش از پرتاب ۱۹۹۸ میلادی همه چیز آماده و مهیا باشد.

نکاتی جالب درباره زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی

هم اکنون ایستگاه فضایی بین المللی که به اختصار ISS نامیده می‌شود، به منظور انجام تحقیقات مهم فضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ناسا به کمک این سازه مهم و بنیادین سلسله آزمایش‌ها و تحقیقات خود را که انجام آنها روی زمین غیرممکن است، انجام می‌دهد و به طور مستمر و مداوم قطعات این ایستگاه تعویض می‌گردد.

مجموع خدمه مجازی که می‌توانند در ایستگاه فضایی بین المللی برای انجام فعالیت‌ها حضور داشته باشند تا ۷ نفر است. این فضانوردان برجسته ماه‌های زیادی را در فضای بی‌کران سپری می‌کنند و باید آموزش‌های گسترده‌ای را پشت سر بگذارند تا مطمئن شوند که می‌توانند در برابر فشارهای محیطی منحصر به فرد ناشی از زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی مقاومت کنند. تمام این اقدامات به این دلیل است که کارهای روزمره و عملکردهای بدنی که روی زمین به آسانی انجام می‌شوند، می‌توانند در اثر گرانش ناگهان تغییر کنند و شرایط سختی را برای آنها به وجود آورند.

با توجه به اینکه خدمه باید تمام عوامل مختلف را به عنوان بخشی از زندگی روزمره خود تحمل کنند، زندگی کردن در ایستگاه فضایی بین المللی سخت تر از آن چیزی است که تصور خواهید کرد.

۱٫ از ملیت‌های مختلف در ISS حضور دارند

همان‌طور که از نام ایستگاه فضایی بین المللی مشخص است، این ایستگاه یک تلاش دست جمعی و جهانی است نه چیزی که تحت کنترل یک کشور واحد یا دو کشور باشد. گر چه ایالات متحده با ناسا و روسیه با روسکاموس، بیشترین ارتباط را با این سازه غول پیکر و مهم دارند اما تعدادی از کشورهای مطرح دنیا در طراحی این تأسیسات مشارکت داشته و از طریق یکسری توافقات در عملیات‌های مربوطه شریک هستند. هزینه اجرای این پروژه عظیم حدود ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و به همین دلیل پیاده سازی آن توسط یک کشور کار دشواری بوده است.

برای مثال از کشورهای شرکت کننده در ساخت و طراحی ایستگاه فضایی بین المللی می‌توان به ژاپن، آژانس فضایی اروپا و کانادا، ایتالیا، آلمان، فرانسه، اسپانیا و بریتانیا اشاره کرد. علاوه بر اینها کشور برزیل هم بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ میلادی مشارکت داشته و بحث‌هایی پیرامون الحاق چین به این ایستگاه وجود داشته است.

تا امروز حدود ۲۷۰ نفر از ۲۱ ملیت مختلف موفق به بازدید از ISS شده‌اند. فضانوردان آمریکایی اغلب سهیمه بالایی در ایستگاه دارند و همواره یک آمریکایی رهسپار این سازه عظیم می‌شود و سایر فضانوردان باید با ملیت‌های مختلفی که در آنجا حضور دارند همکاری داشته باشند. کسانی که به ایستگاه فضایی بین المللی می‌روند باید به بیش از یک زبان صحبت کنند و روسی و انگلیسی در اولویت خواهد بود و دانش ناسا و روسکاموس باید به آنها تعلیم داده شود تا مشکلی پیش نیاید.

۲٫ فضانوردان می‌توانند مدت زمان زیادی در ایستگاه بمانند

ورود به ایستگاه فضایی بین المللی کار آسانی نیست و مستلزم متعهد بودن هر یک از خدمه است زیرا هر یک از فضانوردان باید مدت زمان زیادی را خارج از جو زمین سپری کنند. بعد از اینکه شاتل فضایی ناسا از کار افتاد، ناسا مجبور شد فضانوردان متخصص خود را از طریق فضاپیمای سایوز و از خاک روسیه با هزینه‌ای گزاف به ISS بفرستد.

طبق برآوردهای اولیه، این سازمان آمریکایی حدود ۸۶ میلیون دلار برای هر یک از فضانوردان ایستگاه هزینه کرده بود. این رقم بالا در صورتی که بوئینگ و اسپیس ایکس شروع به انتقال محموله و خدمه به ایستگاه کنند احتمالا کاهش خواهد یافت. با این حال تعویض شیفت کارکنان این سازه عظیم همچنان هزینه بر است.

خدمه ایستگاه فضایی برای اینکه به خانه بازگردند می‌بایست مدت زیادی منتظر شاتل بعدی باشند که بتواند آنها را به مقصد زمین حمل کند. طبق اعلام مرکز فضایی کندی، میانگین طول مأموریت فضانوردانی که به ایستگاه فضایی بین المللی می‌روند حدود شش ماه است. ایستگاه ۱۶ مرتبه در روز به دور زمین می‌چرخد و خدمه تا پایان مأموریت نزدیک به هزار بار دور سیاره خودمان خواهند چرخید.

با این حال برخی از فضانوردان مدت زمان طولانی تری را در ایستگاه فضایی بین المللی سپری می‌کنند. برای مثال اسکات کلی حدود ۳۴۰ روز یا همان یک سال کامل در ISS ماند و رکورددار وی، فرانک روبیو و مارک ونده هستند که به ترتیب ۳۷۱ و ۳۵۵ روز در تأسیسات ناسا حضور داشتند. رکورددار ایالات متحده، پگی ویتسون است که جمعاً طی مأموریت‌های مختلف ۶۵۵ روز در ایستگاه اقامت داشته است.

۳٫ فضانوردان باید هر روز در سالن بدنسازی ISS ورزش کنند

حضور در ایستگاه فضایی بین المللی مثل رفتن به تعطیلات تابستانی نیست و انتظار می‌رود فضانوردان هر روزه تمرینات ورزشی زیادی را انجام دهند. خدمه ISS باید تناسب اندام خود را در شرایط ایستگاه حفظ کنند و برای انجام این کار دلایل زیادی وجود دارد. مهمترین دلیل ورزش کردن سالم ماندن بدن و جلوگیری از ایجاد بیماری است. (تجهیزات پزشکی و پزشک در ایستگاه فضایی با کمبود مواجه است)

ناسا و سایر آژانس‌های فضایی نامزدهای بعدی ایستگاه فضایی را تحت رژیم غذایی قوی قرار می‌دهند تا وقوع هر گونه فوریت پزشکی را در تأسیسات کاهش دهند. علاوه بر این فضانوردان پیش از ارسال به ایستگاه دوره‌های آموزشی پزشکی و کمک‌های اولیه را می‌گذرانند تا از عهده اقدامات اولیه برآیند.

علیرغم تمامی تمهیدات ناسا و سایر آژانس‌های فضایی باز هم فضا چالش‌های منحصر به فردی برای بدن خدمه ایجاد می‌کند. فقدان گرانش منجر به تحلیل رفتن استخوان‌ها و عضلات می‌شوند چرا که بدن مجبور نیست در مقابل جاذبه زمین کار کند. به همین دلیل است که فضانوردان می‌بایست با انجام یک برنامه تمرینی مشخص استخوان‌ها و ماهیچه‌هایشان را از بروز آتروفی حفظ کنند.

با این اوصاف خدمه ایستگاه فضایی دو ساعت و نیم از روز خود را به ورزش اختصاص می‌دهند و این کار را برای شش روز از یک هفته کامل ادامه می‌دهند. این مرکز پیشرفته و عظیم الجثه مجهز به یک دوچرخه ورزشی، یک تردمیل و یک دستگاه تمرین مقاومتی پیشرفته – دستگاه وزنه برداری – است که هشوی به منظور استفاده در محیط‌های بدون جاذبه طراحی شده و با کمک تمسه‌هایی خدمه را حین کار در جای خود نگه می‌دارند.

۴٫ ایستگاه بزرگ اما فوق العاده تنگ است

از منظره بیرونی، ایستگاه فضایی بین المللی یک سازه عظیم به نظر می‌رسد و در واقعیت هم به قدری بزرگ است که وقتی از روی سیاره ما عبور می‌کند، می‌توان آن را چشم غیرمسلح تماشا کرد. به گفته ناسا اندازه ISS حدود ۳۵۷ فوت یا ۱۰۸ متر است که با یک زمین فوتبال برابری می‌کند. مساحت ۵۰۰۰ فوت مربع این سازه با یک خانه بزرگ شش خوابه قابل مقایسه است که هفت اتاق خواب و دو حمام داشته باشد.

اگر با دیدن اعداد و ارقام فوق فکر می‌کنید ISS برای خدمه جادار و بزرگ است سخت در اشتباه هستید. مجموع فضای زندگی برای فضانوردان با در نظر گرفتن تمام اتاق برای تجهیزات و ذخیره سازی وسایل تنها کمی از ۲۸۳ متر مکعب بیشتر است. مکان‌هایی که خدمه اوقات خود را در آنجا سپری می‌کنند تنگ است و اگر از کلاستروفوبیا رنج می‌برند جای مناسبی برای آنها نخواهد بود.

ویدیویی که توسط فضانورد روسی، اولگ آرتمیف در فضای مجازی منتشر شده می‌تواند تصور خوبی از شرایط زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی و سفر در فضای تنگ آن به مردم جهان به دست دهد. این فیلم کوتاه نشان می‌دهد که حرکت در فضاهای کوچک تا چه اندازه می‌تواند دشوار باشد و خدمه باید اغلب از طریق سوراخ‌های کوچک به حالت خزیده بروند یا مانور دهند.

۵٫ رفتن به توالت کار پیچیده‌ای است

شاید باورتان نشود اما در ایستگاه فضایی بین المللی پیش پا افتاده ترین کارها هم پیچیده می‌شوند. شما وقتی در خانه خودتان هستید برای توالت رفتن فکر نمی‌کنید و فقط وارد آنجا می‌شوید اما وضعیت در ISS به گونه دیگری است. شرایط محیطی که در ایستگاه فضایی وجود دارد این کار را دشوار می‌کند. یکی از مشکلات عمده فضانوردان وجود ریزگرانش‌هایی است که جلوی یک توالت رفتن معمولی را می‌گیرند.

بدون نیروی جاذبه برای کمک به شما، ادرار و مدفوع به راحتی می‌توانند در اطراف شناور شوند و همه جا را به گند بکشند. هیچ کس دوست ندارد با فضولات انسانی در تماس باشد و علاوه بر این آنها می‌توانند به برخی از تجهیزات حساس آسیب برسانند. بنابراین پرواضح است که توالت رفتن در ایستگاه فضایی یک مسئله بغرنج است و غلبه بر آن دشوارتر!

امروزه خدمه ISS از توالت فضایی یا توالت با جاذبه صفر استفاده می‌کنند که ناسا برای ساخت آن حدود ۲۳ میلیون دلار هزینه کرده است. به کمک این توالت، فضانوردان به راحتی می‌توانند قضای حاجت کنند. این توالت بسته به نیاز خدمه از دو قسمت کاملا مختلف تشکیل شده است.

قسمت اول برای ادرار کردن است که شلنگ قیفی شکلی به پوست بدن می‌چسبد و مایعات را می‌مکد تا مشکل حل شود. برخلاف توالت‌های قبلی که ناسا طراحی کرده بود، فضانوردان می‌توانند از این شلنگ به دو حالت ایستاده یا نشسته استفاده کنند تا راحت تر باشند.

همچنین خدمه به منظور اجابت مزاج یا همان مدفوع کردن می‌بایست روی یک صندلی کوچک بنشینند تا سطح توالت به پوست بدن آنها بچسبد و سپس مکش آن فعال شده و فضولات را به درون خود بکشد تا مبادا بویی به بیرون نشت کند. بعد از اینکه خدمه کارشان تمام شد، دستمال کاغذی و دستکش‌هایی که در طول این فرآیند پوشیده‌اند را در سطل‌های مخصوصی ریخته تا امحا گردند.

۶٫ فضانوردان مدام ادرار بازیافتی خودشان را می‌نوشند

ارسال کردن هر چیزی به ایستگاه فضایی بین المللی قطعاً یک پروژه هزینه بر خواهد بود. هر چه یک فضاپیما سنگین تر باشد، برای رسیدن به ایستگاه نیازمند مصرف سوخت بیشتری است که مجموع هزینه‌های آن را به شدت افزایش می‌دهد. برای درک گران بودن تحویل محموله به ایستگاه فضایی همین بس که بدانید ناسا قراردادهایی با دو شرکت اسپیس ایکس و اوربیتال ساینس منعقد کرده تا محموله‌های موردنیاز را به ISS بفرستند و بابت هر یک از آنها یک میلیارد دلار پول پرداخت کرده است.

برای مثال هزینه تمام شده هر بطری آبی که به ایستگاه ارسال می‌شود، ده هزار دلار است. با این اعداد و ارقام منطقی است که ناسا و سایر آژانس‌های فضایی بخواهند در مصرف آب صرفه جویی کرده و تا آنجا که ممکن است آب بازیافت کنند. با این اقدام می‌توانند در هزینه‌ها صرفه جویی کرده و فضای بار را به محموله‌های مهم تر اختصاص دهند.

خدمه روسی در ایستگاه فضایی بین المللی ادرار خود را بازیافت نمی‌کنند در حالی که فضانوردان آمریکایی دقیقاً این کار را انجام می‌دهند. به عبارت دیگر ناسا و سایر متحدان آن تا ۹۸ درصد ادرار خدمه را بازیافت می‌کنند و بدین ترتیب آب را از مواد زائد جدا خواهند کرد. این کار به آنها کمک می‌کند تا سالانه ۶ هزار لیتر آب را بازیافت کنند و هزینه‌های خود را به طرز قابل توجهی کاهش دهند. آنها به کمک یک سیستم خلاء نه تنها از ادرار بلکه آب موجود در هوا و عرق خدمه را بازیافت خواهند کرد.

به آب تصفیه شده ید کافی افزوده می‌شود تا بدین ترتیب آب آشامیدنی فضانوردان ISS از آب تصفیه شده روی زمین استانداردتر باشد و خدمه با خیال راحت آن را بنوشند. فضانوردانی که از این آب نوشیده‌اند مدعی هستند طعم آن با آب معدنی‌های زمین تفاوتی ندارد و تنها مشکل این است که باید عادت کنیم این آب از همان ادرار خودمان است.

۷٫ غذا باید به دقت تهیه شود و طعم متفاوتی نسبت به زمین داشته باشد

سوای نوشیدن مایعات و استفاده از توالت در ایستگاه فضایی، عنصر کلیدی دیگری که برای سالم ماندن خدمه در ISS ضروری به نظر می‌رسد غذایی است که می‌خورند. محیط کم جاذبه ایستگاه غول پیکر فضایی می‌تواند مصرف وعده‌های غذایی را چالش برانگیز کند. هر یک از تکه‌های غذا می‌توانند شناور شوند و سلامت غذایی خدمه را به خطر بیندازند یا به تجهیزات حساس آسیب برسانند.

مصرف برخی غذاها مثل نان به کلی ممنوع هستند چرا که خرده‌های زیادی تولید می‌کنند و روش آماده سازی آنها خاص است. (منظور این است که غذاها در ایستگاه فریز خواهند شد تا هم وزن کمتری داشته باشند و هم فاسد نشوند.) غذاها در ظروف مخصوصی بسته‌بندی می‌شوند تا جلوی شناور شدن محتویات آنها گرفته شود. از رایج ترین غذاهایی که در ISS مصرف می‌شوند می توان به سوپ، تورتیلا، آجیل، آب نبات و گرانولا اشاره کرد. خدمه برای باز کردن بسته‌ها باید از قیچی استفاده کرده و نهایت دقت را به خرج دهند.

شاید برای اغلب مردم عادی سوال باشد که طعم و مزه غذاهایی که خدمه می‌خورند چگونه است؟ گرانش کم باعث می‌شود فضانوردان در تمام مدت حضورشان در ایستگاه فضایی بین المللی از گرفتگی بینی و سینوس‌ها رنج ببرند. به همین خاطر ممکن است مزه غذاها تحت تأثیر قرار بگیرند و خدمه لذت کافی را نبرند. فضانوردان برای حل این مشکل به مصرف غذاهایی روی می‌آورند که طعم‌های قوی تری دارند تا بدین ترتیب تمام لذت شام و ناهار از بین نرود.

۸٫ برای هر روز تحقیقات و آزمایش‌های بسیاری برنامه ریزی شده

فضانوردانی که در ایستگاه فضایی بین المللی هستند، وقت آزاد زیادی ندارند. تمام روزهای آنها به دقت و در فواصل پنج دقیقه‌ای برنامه‌ریزی شده است. Ops Planner قسمتی از سازمان فضایی ناسا است که مسئول برنامه‌ریزی‌های دقیق و روزانه خدمه ISS است و مشخص می‌کند آنها در هر دقیقه چه کارهایی می‌بایست انجام دهند. فضانوردان از لحظه‌ای که بیدار می‌شوند تا زمانی که به رختخواب می‌روند، باید به یک جدول زمانی از پیش تعیین شده پایبند باشند.

در ایستگاه فضایی تا حداکثر شش خدمه می‌توانند در یک زمان کار کنند چرا که هم تجهیزات و هم فضا از اهمیت بالایی برخوردار است. ناسا با در نظر گرفتن تمامی این ملاحظات، برنامه‌هایی را برای فضانوردان طراحی می‌کند که بیشترین بهره‌وری را از آن داشته باشند. از وعده‌های غذایی گرفته تا زمان‌های تمرین ورزش، یک خدمه تمام روزش را برنامه ریزی کرده است.

چنین چیزی منطقی است چرا که فضانوردان در مجموعه‌ای کار می‌کنند که پروژه‌ها و آزمایش‌های تحقیقاتی زیادی دارد و حتی گاهی خدمه باید خارج از ایستگاه فضایی پیاده روی کنند تا برخی قطعات را تعمیر نمایند. به عنوان مثال پگی ویتسون و جک فیشر تا به امروز زمان زیادی را صرف انجام آزمایش‌های تحقیقاتی کرده‌اند.

آنها در طول اقامت خود در ISS هر چیزی که فکرش را بکنید از درمان‌های نوین سرطان گرفته تا اثرات جاذبه کم روی چشم یک فضانورد مورد مطالعه قرار دادند. این زوج خوشبخت علاوه بر این موفق به نصب تجهیزاتی به منظور اندازه گیری پرتوهای کیهانی شدند و در تحقیقات راجع به تعیین رشد سلول‌های بنیادی در فضا شرکت کردند.

۹٫ خوابیدن در فضا می‌تواند بسیار سخت باشد

خوابیدن یکی دیگر از عملکردهای اساسی بدن است که در فضای خارج از جو بسیار دشوار خواهد شد. علت دشواری خواب در ایستگاه فضایی بین المللی، گرانش کم آنجاست. روی زمین می‌توانید به تخت خود رفته و راحت بخوابید چرا که جاذبه سیاره ما مناسب است اما در ISS جاذبه بسیار پایین است و تقریباً تبدیل به کاری غیرممکن می‌شود. به هر حال خواب از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا خستگی و کمبود خواب می‌تواند بر توانایی‌های یک فضانورد تأثیر منفی بگذارد سلامتی وی را به خطر اندازد.

برای اینکه خدمه ایستگاه فضایی استراحت شبانه خوبی داشته باشند در اتاق‌های مخصوصی که برای آنها تدارک دیده شده می‌خوابند. این اتاق‌ها به اندازه یک باجه تلفن عمومی هستند. فضانوردان هنگامی که وارد این اتاق می‌شوند، در عمل وارد یک کیسه خواب شده و خود را به دیوار آنجا می‌بندند تا ثابت بمانند. بدون این اتصالات ممکن است هر یک از خدمه شناور شوند و به ایستگاه و تأسیسات آسیب وارد کنند. آنها همچنین برای قرار دادن سر خود به صورت ثابت از نوارهای چسبی کمک می‌گیرند.

خوابیدن در ISS تجربه‌ای متفاوت است و عادت کردن به آن طول می‌کشد. فضانورد بازنشسته، اسکات کلی گفته که کمبود پتو و بالش فوق العاده عجیب است. او می‌گوید که در تمام طول عمر با پتو می‌خوابیم و وقتی آن نیست خوابیدن کمی عجیب و غیرعادی به نظر می‌رسد.

۱۰٫ همواره سر و صدای عجیبی در پس زمینه ایستگاه به گوش می‌رسد

ایستگاه فضایی بین المللی بیش از ۴۰۰ تن وزن دارد و تجهیزات و فناوری‌های زیادی با خود دارد که نه تنها به حفظ و پایداری آن کمک می‌کنند بلکه به خدمه برای انجام درست تحقیقات و آزمایش‌ها یاری می‌رسانند. علاوه بر این ایستگاه میزبان سیستم‌های پشتیبان حیات است که محیط را برای انسان خودمانی و راحت می‌کنند. متاسفانه صدای بلند پس زمینه همیشه وجود دارد و کاری از دست خدمه بر نمی‌آید.

یکی از فضانوردان سابق، توماس جونز به مجله Smithsonian گفته که خدمه ایستگاه فضایی بین المللی در روزهای اولیه مجبور هستند از محافظ گوش استفاده کنند تا جلوی آسیب شنوایی را بگیرند. خوشبختانه طی سالیان اخیر میزان نویز و صدای پس زمینه کاهش قابل توجهی داشته اما همچنان می‌تواند حواس خدمه را پرت کند. جونز می‌گوید:

شب‌ها اعضای خدمه در اتاق عایق صدا می‌خوابند و به گوش آنها فرصت استراحت و بهبودی داده می‌شود. همچنین آزمایش‌های منظم شنوایی سنج به خدمه کمک می‌کند قبل از آسیب دائمی هر گونه مشکل در شنوایی را تشخیص دهند.