معرفی و افزایش دانش درباره کد QR: کاربرد، عملکرد و مسائل امنیتی

کد QR امروز نقش بسیار مهمی در دنیای تکنولوژی ایفا می‌کند و باعث دسترسی آسان‌تر و سریع‌تر به یک افزونه یا URL می‌شود؛ اما QR Code چیست، چگونه کار می‌کند و چرا می‌تواند خطرناک باشد؟

کد پاسخ سریع یا همان Quick Response Code که با نام اختصاری QR code شناخته می‌شوند، در واقع نوعی بارکد داری اطلاعات خاص است که می‌تواند توسط یک دستگاه دیجیتال با قابلیت شناسایی بارکد خوانده شود. این اطلاعات توسط مجموعه‌ای از پیکسل‌ها در یک شبکه مربعی ذخیره می‌شوند.

تاریخچه و نحوه پیدایش کد QR

کدهای QR پیشرفت زیادی نسبت به بارکدهای قدیمی و تک بعدی با خود به‌همراه داشته‌اند و این در حالی بود که این کدها در دهه ۱۹۹۰ به‌عنوان راهی برای ارائه اطلاعات بیشتر نسبت به بارکدهای استاندارد توسعه یافتند. QR کد در سال ۲۰۰۰ میلادی توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) به‌عنوان یک استاندارد شاخص جهانی تایید شد. کدهای QR به‌عنوان یک پیشرفت نسبت به بارکدهای قدیمی می‌توانند اطلاعات بیشتری را ذخیره کنند و در زمینه‌های مختلفی از جمله معرفی یک کسب و کار، ایجاد میان‌بری برای مدیریت زنجیره تامین و حتی آدرس کیف پول ارز دیجیتال از آن بهره برد.

ساختار تشکیل دهنده کدهای QR

این کدها شامل مربع‌هایی به رنگ سیاه هستند که در بستر یک شبکه ماتریس روی یک زمینه سفیدرنگ مرتب‌سازی شده‌اند و توسط یک نرم افزار اختصاصی خوانده می‌شوند که قابلیت استخراج الگوهای موجود بر شبکه بارکد را دارند. این داده‌ها با استفاده از کد باینری مورد استخراج قرار می‌گیرند و اطلاعات موجود در کدهای QR مربع در دو محور عمودی و افقی ذخیره می‌شوند. در این مربع‌ها، هر نقطه سیاه نشان دهنده عدد یک و هر نقطه خالی نیز نشان دهنده عدد صفر می‌باشد.

با وجود افزایش ظرفیت داده، این کدها آنچنان که باید و شاید در میان مصرف‌کنندگان مورد استقبال قرار نگرفته‌اند و بیشتر برای جنبه‌های بازاریابی و اشتراک‌گذاری اطلاعات توسط بازاریاب‌ها و کسب و کارها مورد استفاده‌ قرار گرفتند. از دیگر کاربردهای این کدها انجام پرداخت‌های دیجیتال در سیستم رمز ارز، انتقال به آدرس وب و معرفی ویژگی‌های محصولات مختلف است.

انواع کدهای QR

۱.Micro QR code: نسخه‌ی کوچک‌تر شده از QR معمولی که در مواقع محدود مورد استفاده قرار می‌گیرند. کوچک‌ترین ماژول این کد اندازه ۱۱×۱۱ میلی‌متری دارد که توانایی رمزگذاری ۲۱ کاراکتر الفبایی یا عدد را دارد.

۲. QR code model 1: این نسخه نمونه اولیه مدل ۲ و Micro QR است که حداکثر ظرفیت داده ۴۶۸ بایتی دارد و می‌تواند تا ۷۰۷ کاراکتر الفبایی و عددی را رمزگذاری کند.

۳. QR code model 2: این نسخه دارای موقعیت بهتری از نظر استفاده و تراکم داده بیشتری نسبت به نسخه ۱ است و قابلیت ذخیره ۴۲۹۶ کاراکتر مختلف را دارد.

۴. کد IQR: این کد به‌صورت مربع و مستطیل، قابلیت استفاده دارد و بیشتر زمانی به‌کار می رود که به‌خاطر محدودیت فضای ارائه، امکان استفاده از نوع مشابه خود را نداشته باشد.

چگونه یک کد QR را اسکن کنیم؟

امروزه اکثر گوشی‌های هوشمند قابلیت اسکن QR را به‌صورت داخلی دارند که این امکان یا در دوربین گوشی تعبیه شده یا برنامه اختصاصی آن توسط شرکت سازنده سیستم عامل ارائه شده است. برای دستگاه‌های قدیمی‌تر که فاقد این امکان هستند استفاده از برنامه QR Reader توصیه می‌شود.

آیا کدهای QR خطرناک هستند؟

یکی از معایب این کدها امکان استفاده‌ و جاسازی URLهای حاوی بدافزار توسط مهاجمان است. همچنین هکرها می‌توانند با قرار دادن یک URL مخرب در یک کد QR، قربانی را به یک سایت فیشینگ هدایت کنند و اطلاعات شخصی و مالی فرد را به سرقت ببرند. از آنجایی که خواندن این کدها توسط انسان غیر قابل انجام است و فقط با نرم افزار مخصوص این امکان وجود دارد، در طی این سال‌ها به یکی از آسان‌ترین روش‌های سرقت اطلاعات توسط هکرها تبدیل شده است.

تلفن‌های همراه هوشمند به‌طور کلی امنیت کمتری به نسبت رایانه‌ها و لپ‌تاپ ها ارائه می‌دهند و از آنجایی که این کدها بیشتر در تلفن های همراه استفاده می‌شوند پس خطرات بالقوه بیشتری در انتظار کاربران خواهد بود. پس با این تفاسیر بسیار مهم است که وقتی یک لینک در کد QR را باز می‌کنیم، اطمینان پیدا کنیم که آن URL معتبر و قابل اطمینان است.